Religion and Science

Minung hi zawngphun in a arak semmi maw kan si, siloi le Pathian nih special in sermi dah kan si, tihi tu lio chanthar minung nih an i buaipi ngaimi a si. Hngakchia nute nih a pa kha, ka pa minung hi zeitindah kan i sem tiah a hal. A pa nih capo awisaw in zawng in a ra mi kan si. Kan i hnurta leng mang i kan mei a cat, kan hmul a tlong i atu bantuk ah kan i chuah, a ti. Hngakchia nute cu a lung tling sasai lo i zanlei ah a nu a hal than ve. A nu nih minung cu Pathian nih Amah muisam keng in a kan sermi kan si tiah a leh. Nute nih. ka pa nih pei zawng in kan ra tiah a ka leh cu, an hun ti. A nu nihcun, a si ko lai, na pale chungkhar cu zawng in a rami an si i kannih chung tu cu Pathian sermi kan si, a ti. Mi tampi caah vawlei fimnak le biaknak hi aa domi an lo i minung zumhnak a tuaitam ngai. A hleiin  sianginn sang deuh a kaimi mino hna an thinlung ah Pathian hi zeizong sertu an sitak hnga maw timi i laklawhnak a um. A ruang cu zum lotu hna he ca an cawn ti caah le sianginn nih Khrihfa kong zei ah an rel ti lo caah a si. Khrihfa biaknak nih sernak tuanbia a chimmi le vawlei fimnak nih a chimmi an i lawh tawn lo caah aa domi ah kan hmuh tawn. Sinain thuk deuh in van cuanh ahcun vawlei fimnak cu Pathian a lianhngannak a hmu chin lengmangtu tu a si (Psalm 145: 3).
Vawlei fimnak nih thil an sining (Truth) kha theih khawh aa zuam. Biaknak nih sermi thil vialte an i dawhnak, an sunlawinak (Value)  a langhter. Teihpan fimnak zong hi Pathian a zummi minung hna nih an rak thokmi a si i tha a petu tu hna zong khrihfabu hruaitu John Calvin te Martin Luther le England Royal family te pawl an rak si. A ruang cu zumtu hna nih Pathian thil sermi kong tam deuhdeuh kan theih paoh ah Pathian a lianhngannak le a sunparnak tam chinchin kan langhter khawh lai ti an zumh caah a si. Amah bel thil sining tak kan hun theih i a hlan kan zumhnak he aa dan tuk ahcun thil thar a theitu kha doh le thah tiang khrihfabu tuanbia ah a um bal. Kan theih rih lomi thil tampi a um ti kha biaknak lei hruaitu a cheukhat nih an rak cohlan khawh lo caah a si. Tahchunhnak ah Nicolaus Copernicus nih nika nih vawlei hel loin vawlei tu nih nika a hel timi a hmuh ahkhan biaknaklei hruaitu tampi nih an rak doh. Galileo Galili nih vawlei bantuk a dang tampi an um timi a chim ah khan an zuam kho lo. Biaknak an rak thawntuk caah thongthlak le thah tiang an rak i huah. Anmah bantuk mi fim hna nih thil thar an hmuh tikah Pathian an kaltak bal lo. Pathian cu sertu a si i a sermi a damtertu (Redeemer) zong a si, an ti. Van le vawlei kan boruak vialte nih anmah le an rian cio i rem tein an tuan khawhnak ding caah khuakhangtu Pathian a si tiah tette an khan. Isaac Newton nih Pathian cu a cang cuahmahmi thil vial te i nazi tlaitu a si i teihpan fimnak cu Pathian thawnnak hngalh le a duhnak theihpiaktu lawng a si, a ti.
Charles Darwin chan a hung phanh lawngah vawlei fimnak le biaknak hi fak khun in an vun i do. Hi pa nih minung hi Ape timi zawngphun pipu aa khatmi kan si i kan i semnak in chan saupi a rauh hnuah a tu kan dirhmun hi kan hung phan a ti. Cucu evolution theory tiah a auh i zeithilpaoh hi anmah tein duh sah tein aa siammi an si dih, a ti. Minung zong cu zawngphun he kan i lawhnak tampi a chim. Darwin nih kan i lawhnak cu a hmuh khawh. Kan DNA zawng 99% aa lo tak. Asinain, a rak tlorhmi pakhat tucu minung phun le zawng phun kan i dannak 1%  a rak thei lo. African chimpanzees and gorillas pawl hi minung DNA he 100 ah 99 an i lo an ti nain an i lawh lomak pakhat te ahhin fak tuk in kan rak i dang. Minung thluak lawnglawng nih holh thiamnak, cawnkhawhnak le fimchinnak a ngeih khawh. Minung lawnglawng nih mah le mah i hngalhnak, tinhmi ngeihnak, nun man suallam a tuaktan khawh. Minung lawng nih a luan ciami le hmailei kong a tuak khawh i thihnak le nunnak kong zong a ruah khawh. Cathiang nih, Nangmah (Pathian) lawnglawng hi a cungah a ummi na si i sunparnak le upatnak cu (Minung) a lu ah na chinh. Na sermi thil vialte a uktu (Zohkhenhtu) ah na ser i zeizong vialte hna dihlak cungah khan na chiah, a ti bang khan a si taktak (Psalm 8:5-6).
1955 kum ah a thimi Albert Einstein te nih Big Bang theory an chuahpi. A hramhmathok ah puahnak fakpi a um. Cu a puakmi aa thek dih cun thil phun zapi hi duh sah tein kan hung chuak timi zumhnak a si. Phuahnak a um paoh ah ceunak a um. Cun caah Religion and Scinece timi cauk a tialtu Ian Barbour nih a chimmi cu, Bible tialtu hna nih hlan chan piin an rak theih cangmi kha scientist pawl nih a tu lawng ah an hun theih ve, ti a si. Genesis 1 ah Pathian thil sernak kan hmuh. A hmasabik ah ceunak um seh, a timi kha Big Bang theory i puahnak a um an timi a si a ti. Einstein nih a thih lai ah, theih ka duhmi thil pakhat lawng a tang. Cucu Pathian thinlung ah zeidah a um hnga ti lawng a si , a ti. Vawlei cung scientist minthang bik an thim hna paoh ah Isaac Newton le Albert Einstein hi a tu tiang an i tel peng. Neil Armstrong thlapa cung kai aa thawh ah khan a thlatu an Bawipa cu cabuai ke tlaih in, Bawipa ka va te hi vawlei ah hun kir than ko tiah thla a cam. Pathian sermi thil hmuh khawh, hman khawh le thanchoter khawh cu scientist pawl i an rian pelpawi te lawng a si. Pathian ser ciami thil tel loin minung nih zei hmanh kan tuah kho lo. Cucaah Science cu Pathian sunparnak langhtertu menmen a si.

Chirhchan: Ian Barbour, Religion and Science.

Categories: Artical

Leave a Reply